Architect: Mart Stam
Concepten: Functioneel en uitvoerbaar
Mart Stam is geboren in Purmerend. Bekend van hem is dat hij communist, idealist en Russisch-constructivist was. Het uitgangspunt van Stam van waaruit hij ontwierp waren functionalisme en uitvoerbaarheid. Hij verwierf bekendheid door de Van Nellefabriek en de rijtjeswoningen aan de Weissenhofsiedlung in Stuttgart. Hij werd hiervoor gevraagd door Mies van der Rohe. Later ging hij samen werken met Ernst May. Hij kon het hier goed mee vinden, mede dankzij dezelfde socialistische opvattingen die ze beide hadden. In Rusland hielp Stam begin jaren dertig steden ontwerpen. Zijn functionalisme werd echter niet erg gewaardeerd. In 1934 keer hij terug naar Nederland, waar het functionalisme een steeds meer ‘normale’ stijl werd. Later, in de jaren 50 en 60, ontwierp hij nog gebouwen in Nederland, maar deze werden niet meer zo bekend. Het functionalisme maakte plaats voor de ‘Nieuwe Zakelijkheid’.
Functionalisme
Functionalisme is een architectonisch concept, waarbij de vorm van een bouwwerk het gevolg is van de functie die het moet vervullen. Het begrip wordt echter vaak gebruikt om de stroming die zich aan het begin van de 20e eeuw ontwikkelde aan te duiden. De stroming houdt in dat de constructie en het uiterlijk bepaald moeten worden door de functie van het gebouw. Het gebouw wordt een soort afspiegeling van haar functie. ‘Forms follows function’ is een bekend begrip om deze stroming te omschrijven.
Uitvoerbaarheid
Het concept uitvoerbaarheid gaat meer over de realisatie van het gebouw. Dit staat in een lijn met het functionalisme dat uitgaat van de gebruiker. Deze concepten vullen elkaar als het ware aan. Een functioneel gebouw moet ook in de praktijk en tijdens de bouw optimaal functioneren. Versieringen en poespas was bij deze concepten dus uit den boze. Net als bij het functionalisme geen overbodige elementen en is schoonheid niet een doel op zich.
Project: Montessorischool; Amsterdam
Beeld impressie
Vormsoorten
In de montessorischool zijn veel vierkant- en rechthoekige vormen te vinden. Rechthoekige vlakken zou je ze kunnen noemen. Op de foto zie je naast de vierhoekige vlakkige vormen (rood) ook ronde vormen en bochtige lijnen (rood) op de trap, in de muur, delen van het dak en de trap op meerdere plaatsen. Voor de rechte lijnen heb ik een schilderij van Rietveld gekozen, ook omdat hij een tijdsgeest van het modernisme was. Daarom leek me een afbeelding van dit schilderij een goede manier om die vlakken te laten zien. Voor de ronde vorm heb ik gekozen voor een afbeelding waar de functie de vorm bepaald. Daarbij moest ik direct aan een wiel denken. Dat is een van de beste voorbeelden waarbij de vorm de functie moeiteloos volgt. Met vierkante wielen rijden is immers onmogelijk.
Gekozen afbeeldingen
Foto's maquette
Project: Drive in woning, Amsterdam (1936)
Beeld impressie:
Inleiding
In Nedersaksen in Duitsland staat de Fagus Factory. Begin 20e eeuw gebouwd en in 1925 uitgebreid. Gropius heeft dit gebouw in samenwerking met Adolf Meyer ontworpen. In de jaren 20 toen er een uitbreiding plaatsvond, brak de Eerste Wereldoorlog uit. Gropius en Meyer hebben toen met studenten van de Bauhaus de inrichting en het interieur verzorgd. Het gebouw heeft drie bouwlagen en de grote raampartijen vallen direct op. Dat is meteen het bijzondere van dit gebouw, zeker in de tijd dat het werd gebouwd. Zo’n structuur is slechts mogelijk bij een staalbetonnen skeletstructuur. Tussen de grote ramen lopen bakstenen stroken die ten opzichte van het glas iets terug in de gevel liggen. Daartussen hingen de ijzeren kozijnen van 3 verdiepingen hoog. Doordat de gevel als een soort vlies is uitgevoerd ontstaat een optische lichtheid van de glaswanden. De smalle glaslatten zetten dat idee nog eens extra aan.
Bij het ontwerp van de vijf drive-in woningen hebben de architecten veel ideeën van het Nieuwe Bouwen verwerkt:
- Een grote transparantie,
- Modern materiaalgebruik
- Moderne voorzieningen
- Een functionele inrichting
Het streven om tegemoet te komen aan de eigentijdse eisen vond het duidelijkst uitdrukking in het idee van drive-in woningen, met een parkeergarage als integraal onderdeel van het ontwerp.
De huizen waren voorzien van nog meer moderne snufjes:
- Centrale verwarming
- Een vuilnisstortkoker
- Elektrische voordeuropeners op de verdiepingen
- Een deurtelefoon,
- Oprolbare zonneschermen
- Opklapbare wastafels.
De huizen tellen vier bouwlagen. De gevels hebben een open karakter, met grote ramen en balkons.
Vormaspecten
- Geometrisch
- Diepte
- Open
Plattegrond
- Eenvoud
Gevel
De gevel van de woning is onderverdeeld in 4 horizontale delen. Doordat het dakterras het gevelvlak onderbreekt biedt dit een kader voor de gevel waardoor je blik op de gevel blijft rusten.
Daarnaast is de gevel ook verdeeld in 2 verticale delen. Op 1/3-2/3 van de buitenmuren. Deze indeling is functioneel te verklaren door de plattegrond waaruit blijkt dat de achterliggende ruimtes ook deze indeling hebben
Door gebruik te maken van diepte in de gevel ontstaat er een duidelijke hiërarchie en herkenbaarheid van de individuele woning. Dat komt ook vooral door het ritme van pilasters tussen de woningen.
Als koppelde objecten zijn de balustrades van de geschakelde dakterrassen en de dakrand gebruikt waardoor de eenheid van het blok weer wordt geaccentueerd en hiermee aaneen wordt geregen.
In de voor en achtergevel zijn veel openingen opgenomen ten behoeve van licht en lucht in het woonhuis. Dit in overeenstemming met de visie die de architect had ,dat licht en luchtig moest zijn.
Plattegronden
Foto maquette
Kantoorgebouw geïllustreede pers, Amsterdam (1957)
Beeldimpressie
Inleiding
De gevel van dit kantoorgebouw bestaat uit een glazen vliesgevel die tussen twee baksteenwanden is geplaatst. Een terugliggende balkonstrook op de bovenlaag, stalen glazenwassersbalkons, een uitspringende vlakke entreeluifel en vrij geplaatste kleine balkons die aan Gropius' ontwerp voor het Bauhaus in Dessau herinneren, geven juist voldoende profilering aan de vlakke glasgevel.
Het gebouw telt acht bouwlagen. De kolommen lopen achter de gevel door, maar omdat de gevel van de zevende bouwlaag naar achteren ligt bevinden de kolommen zich daar aan de buitenzijde van de gevel. De achtste bouwlaag ligt helemaal naar achteren en is daardoor nagenoeg geheel aan het oog ontrokken. De ingangspartij heeft een betonnen luifel. Ogenschijnlijk willekeurig zijn vijf kleine balkonnetjes over de gevel verspreid. Voor de vliesgevel zijn op vier verdiepingen doorlopende smalle balkons geplaatst.
Vormen
Zoals eerder aangegeven bestaat de voorgeven van de kantoorgebouw Geïllustreerde pers uit glas. Waarbij je hier duidelijke horizontale en verticale lijnen in terug te vinden zijn. Elk verdieping wordt door de vloerdiktes en de terugliggende balkons verduidelijkt, wat tevens ook de nadruk op de horizontale lijnen geeft. Op de zijgevel is ook door middel van bakstenen een horizontaal patroon te zien. De kolommen verduidelijken de verticale lijnen, wat denkbeeldig doorgetrokken kan worden. Deze herhaling van horizontale en verticale lijnen worden onderbroken door een schoring over het gevel en 5 balkonvlaktes die uit het gevel springen. Deze zijn terug te zien in de afbeeldingen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten